2020 EN SICAK YIL OLDU
2020 yılına damga vuran en önemli konulardan biri iklim değişikliğinin dünyaya etkisi oldu. Yangınlara, buzulların erimesine ve sera gazı salınımına daha çok dikkat çekilen 2020’de dünyanın en soğuk yeri olarak bilinen Sibirya’daki Yakutsk bölgesinde termometreler 38 dereceye kadar çıkarken Birleşmiş Milletler, 2020 yılını şu ana kadar ölçülmüş en sıcak yıl olduğunu açıkladı.
BUZULLAR SON SÜRAT ERİMEYE DEVAM ETTİ
Yüzde 98’i buzlarla kaplı Antarktika Kıtası'nda buzulların erimeye devam ettiği 2020’de a68a adı verilen dev buzulun her geçen gün eridiği açıklandı. Antarktika’dan koptuğu 2017 yılında yüzeyi 6 bin kilometrekare olan A68a’nın eriyerek 4 bin 800 kilometrekareye kadar düştüğü belirtildi. Bununla birlikte dev buzdağının denizde sürüklenerek Güney Amerika'nın en güney ucu açıklarındaki İngiltere'ye bağlı Güney Georgia Adası'yla çarpışma rotasında girdiğinin altı çizildi.
AVUSTRALYA YANGINI
2019 yılının Eylül ayında başlayan ve 2020 yılının Mart ayına kadar süren Avustralya tarihinin en büyük yangınlarında 33 kişi hayatını kaybetti. Çoğu Yeni Güney Galler eyaletinde olmak üzere toplam 11 milyon hektara yakın alanın ve 3 binden fazla evin kül olduğu yangınlarda yaklaşık 1,25 milyar hayvanın da telef olduğu açıklandı. Avustralya hükümeti tarafından yapılan araştırmada, nüfusu yaklaşık 25 milyon olan ülkede 3 milyon civarında kişinin doğrudan, 15 milyona yakın kişinin de dolaylı olarak yangından etkilediğini, yani nüfusun dörtte üçünün yangınlar sebebiyle zarar gördüğü belirtildi.
2013'de kurulan "Siyahilerin Hayatları Önemlidir" (Black Lives Matter) adlı sivil toplum kuruluşu, 46 yaşındaki George Floyd’un uzun süre nefes alamaması ve hayatını kaybetmesi üzerine ABD’de hatta dünyanın çeşitli yerlerinde gösteriler düzenledi.
Dünyanın çeşitli yerlerinden yaklaşık 20 milyon kişinin katıldığı Black Lives Matter hareketinde dünya tarihinin en büyük hareketlerinden birine dönüşürken ABD polisi 10 binden fazla protestocuyu gözaltına aldığını açıkladı.
AZERBAYCAN - ERMENİSTAN SAVAŞI
27 Eylül günü Ermenistan ordusu tarafından daha önce 1988-1994 yılları arasında yapılan Karabağ Savaşı sonrasında kurulan mevzilere yapılan saldırılar sonrası başlayan savaş, 10 Kasım'da Ermenistan'ın yenilgisini kabul eden anlaşmaya imza atmasıyla sona erdi. 44 gün süren savaş sonrasında Türk ordusunun da yardım ettiği Azerbaycan ordusu 5 kent merkezi, 4 kasaba ve 286 köy Ermenistan saldırısından kurtardı. Bunun üzerine Ermenistan yenilgiyi kabul etti ve işgal altındaki Ağdam, Laçın ve Kelbecer illerini de boşaltacağını taahhüt eden anlaşmaya imza attı.
Azerbaycan tarafı savaş süresince 2 bin 783 Azerbaycan askerinin şehit olduğunu, 1245 askerin yaralandığını belirtirken Ermenistan tarafı ise 2 bin 425 askerinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
KASIM SÜLEYMANİ’NİN ÖLÜMÜ ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 3 Ocak 2020'de İran Devrim Muhafızları bünyesindeki eski Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'i, Bağdat Havalimanı'nda düzenlediği bir hava saldırısıyla öldürdüğünü açıkladı. İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, olayın ardından yaptığı açıklamada, "Onun gidişiyle onun yaptığı iş durdurulmayacak ve yolu kapanmayacak. Suçluları acı bir intikam bekliyor." ifadesini kullanırken İran yönetimi MOSSAD ve CIA için casusluk yaptığı ve Süleymani'nin bulunduğu yerin bilgilerini bu servislerle paylaştığı iddia edilen Mahmud Musevi Mecd’i idam etti.
BELARUS’TAKİ SİYASİ OLAYLAR 1994'ten beri Belarus Devlet Başkanı sıfatıyla, eski Sovyet ülkeleri arasında 26 yıl ile en uzun görev yapan lider olan Aleksandr Lukaşenko’ya karşı Belarus halkı tarafından düzenlenen gösteriler dünyanın gündemine oturdu. 2020 seçimleri öncesinde ve sırasında düzenlenen gösteriler ilk olarak 24 Mayıs tarihinde başladı. 9 Ağustos’ta yapılan başkanlık seçimleriyle birlikte alevlenen olaylarda yüzlerce kişi gözaltına alınırken muhalefet partileri seçime hile karıştığını belirterek seçim sonuçlarını kabul etmedi. Seçimi yüzde 80,1 oy alarak kazandığı açıklanan Lukaşenko’ya karşı başta başkent Minsk'te şehir merkezindeki Bağımsızlık Caddesi olmak üzere birçok alanda toplanan protestocular yürüyüşler düzenleyerek Stella Meydanı'nda gösterilerini sürdürdü.
BEYRUT LİMANI PATLAMASI 4 Ağustos'ta Beyrut Limanı'nda patlayıcı maddelerin bulunduğu 12 numaralı depoda önce yangın çıkmış ardından tüm kenti sarsan çok güçlü patlama meydana geldi. Cumhurbaşkanı Mişel Avn, patlamaya 6 yıldır limandaki bir depoda tutulan 2 bin 750 ton amonyum nitratın yol açtığını söyledi. Patlamada 191 kişinin hayatını kaybettiği, 6 binden fazla kişinin yaralandığı ve birkaç kişinin kayıp olduğu açıklandı. Patlamaya ilişkin soru işaretleri ve ihmal iddialarının artması üzerine Lübnan sokaklarında sorumluların cezalandırılması talebiyle gösteriler düzenlenmiş, Başbakan Hassan Diyab da 10 Ağustos'ta protestoların üçüncü gününde istifasını açıklamıştı. Tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden birini yaşayan Lübnan, Beyrut Limanı'ndaki patlamayla daha da zor duruma düşmüştü.
KOBE BRYANT 2020 yılı spor tarihine damga vurmuş iki büyük sporcunun hayatını kaybettiği yıl olarak kaydedildi. 26 Ocak 2020 günü, Amerikan Basketbol Ligi'nin (NBA) efsane oyuncularından 41 yaşındaki Kobe Bryant'ın Calabasas kentinde geçirdiği helikopter kazasında hayatını kaybetti. 13 yaşında kızı Gianna ile birlikte helikopter kazasında hayatını kaybeden Los Angeles Lakers ile 5 NBA şampiyonluğu kazanan, 18 kez all-star seçilen, 2008'de normal sezonun, 2009 ve 2010'da ise final serisinin en değerli oyuncusu (MVP) ödülünü alan, ABD Milli Takımı formasıyla 2008 ve 2012 Olimpiyatları'nda altın madalya kazanan Kobe Bryant'ın ölümü, spor dünyasını yasa boğdu.
MARADONA 25 Kasım günü de Arjantinli efsane futbolcu Diego Armando Maradona 60 yaşında hayatını kaybetti. Dünyaca ünlü Arjantinli eski futbolcu ve teknik direktör Diego Armando Maradona, Arjantin basınında çıkan habere göre, yapılan otopsinin ön raporunda uyurken "kronik kalp yetmezliğine bağlı akut akciğer ödemi" nedeniyle hayatını kaybettiği belirtildi. Özellikle 1986 Dünya Kupası’ndaki performasıyla dünyanın gelmiş geçmiş en iyi futbolcularından biri olarak kabul edilen Maradona, Arjantin’in Dünya Kupası’nı kazanmasında başrol oynamış, turnuvada İngiltere’ye attığı iki golden ilkini “Tanrı’nın eli” olarak nitelemişti. İngiltere’ye attığı ikinci gol ise “Yüzyılın Golü” seçilmişti.
TARİHTE İLK: ÖZEL BİR ŞİRKET UZAYA İNSAN GÖNDERDİ 2020’de tarihte ilk kez özel bir şirket uzaya insan yollamak için roket fırlattı. ABD’li şirket SpaceX, 30 Mayıs günü ABD'nin Florida eyaletinde bulunan Kennedy Uzay Merkezi'nden Crew Dragon isimli uzay aracını 2 astronot ile başarılı şekilde uzaya gönderdi. Elon Musk’a ait şirket SpaceX, bu başarılı fırlatma ile uzaya ilk defa insanlı uçuş gerçekleştirirken 16 Kasım 2020’de SpaceX Falcon 9 roketi, içinde "Crew-1" adı verilen 4 astronot ile Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Merkezi’nden Uluslararası Uzay İstayonu'na (ISS) kenetlenerek fırlatıldı.
NASA AYDA SU VARLIĞINI DOĞRULADI ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından yapılan yazılı açıklamada, ''Kızılötesi Astronomi Stratosfer Gözlemevi, Ay'ın güneşli yüzeyindeki su varlığını ilk kez doğruladı. Bu keşif, suyun ay yüzeyine dağılmış olabileceğini, soğuk ve gölgeli yerlerle sınırlı olmadığını gösteriyor.'' ifadesine yer verildi. Ayrıca Eylül ayında ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), 2024'te Ay'a biri kadın iki astronot göndermeyi planladığını açıklarken yapılan açıklamada, "Artemis" adlı program çerçevesinde 2024'te Ay yüzeyine bir erkek ve bir kadın astronot gönderileceği bildirildi.
SÜPER KÜTLELİ KARADELİK KEŞFEDİLDİ Mayıs ayının başında Gökbilimciler Dünya’ya 1000 ışık yılı uzaklıkta bir kara delik tespit ettiklerini açıkladı. Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlanan çalışmada, kara deliğe ait, Güney Yarımküre'den açık havada çıplak gözle görülebilen Güneş’ten 8 kat büyüklüğünde 2 yıldız bulunduğu kaydedildi.Çalışmada, söz konusu yıldızlardan birinin gizli bir nesnenin yörüngesini 40 Dünya gününde tamamladığını gözlemleyen gökbilimcilerin, bunun sadece bir çift yıldız sistemi değil, kara delik içeren üçlü bir sistem olduğunu keşfettikleri ifade edildi. Kasım ayının başında "Astronomy&Astrophysics" dergisinde yayımlanan makaleye göre, Avrupa Güney Gözlemevi (ESO) tarafından tespit edilen, Güneş'in bir milyar katı büyüklüğündeki kara delik keşfedildiği açıklandı. Araştırmada, evren henüz bir milyar yaşında bile değilken gözlemlenen süper kütleli kara deliğin çevresinde "örümcek ağı" olarak nitelendirilen alana 6 galaksinin girdiği keşfedildi.
BOEİNG 737 MAX GERİ DÖNDÜ, UKRAYNADA UÇAK DÜŞTÜ 29 Ekim 2018'de, Cakarta'dan Sumatra Adası'ndaki Pangkal Pinang şehrine gitmek üzere havalandıktan kısa süre sonra denize çakılan ve 189 kişinin hayatını kaybettiği, 10 Mart 2019’da Addis Ababa'dan Kenya'nın başkenti Nairobi'ye gitmek için havalandıktan kısa süre sonra düşen ve 157 kişinin hayatını kaybettiği Boeing 737 Max 8 tipi yolcu uçağı pistlere dönüş yaptı. ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) yaptığı açıklamada, 20 aydır süren detaylı inceleme ve teknik düzeltmeler üzerine kararın alındığını açıkladı. 2020 yılında ise 8 Ocak 2020 günü İran'da Ukrayna Hava Yolları'na ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı kalkışından kısa süre sonra teknik arıza sebebiyle düştü. Uçakta bulunan 167 yolcu ve 9 mürettebattan kurtulan olmadı.
